Wordt een buurt veiliger met een digitale deurbel? Wordt iedereen eerlijker geholpen met een virtueel loket? Het zijn ‘zomaar’ een paar vragen waarover een ethische commissie zich in Eindhoven gaat buigen. Het digitale tijdperk biedt namelijk veel kansen, maar kent ook tal van risico’s. Het stadsbestuur voelt de verantwoordelijkheid om van die risico’s een goede inschatting te maken en in kaart te brengen.
Eindhoven heeft hiervoor de hulp ingeroepen van de Stichting Brainport Smart District (BSD), waar een ethische commissie al enige tijd actief is. BSD realiseert een nieuw innovatief woongebied in de Helmondse wijk Brandevoort. Een Ethisch Team van BSD adviseert de stichting over de vraagstukken die voortvloeien uit de toenemende digitalisering van de samenleving.
“Het gaat er ook om wat we ‘moeten willen’.”
Deze BSD-commissie zal ook Eindhoven adviseren aan de hand van het waardenkader dat de gemeenteraad van Eindhoven heeft vastgesteld. Daarin zijn autonomie, mensgericht, privacy, veiligheid, controle, rechtvaardigheid en duurzaamheid als ‘publieke waarden’ aangemerkt. Wethouder Stijn Steenbakkers hierover: “Ethiek, het goede doen, rondom digitalisering is een steeds belangrijker onderdeel in een hoog innovatieve en snel digitaler wordende wereld. Het gaat niet alleen om wat er allemaal kan en mogelijk is maar ook om wat we ‘moeten willen’. Een externe ethische commissie die gevraagd en ongevraagd advies geeft werkt hier enorm bij.”
BSD wil met ‘Brandevoort’ de woonwijk van de toekomst realiseren. De nieuwste inzichten en technieken op het gebied van participatie, gezondheid, data, mobiliteit, energie en circulariteit worden hier ingezet om een duurzame en mooie woonomgeving te creëren. BSD heeft al in een vroeg stadium een Ethisch Team samengesteld dat gevraagd en ongevraagd het bestuur van de stichting advies geeft bij het toepassen van nieuwe technologie. Het bestuur bestaat uit vertegenwoordigers van de gemeente Helmond, de Technische Universiteit Eindhoven, Brainport Development, de provincie Noord-Brabant en de Universiteit van Tilburg.
“Veel vragen over de impact van digitalisering op leef- en werkomgeving.”
Het instellen van een ethische commissie past in een landelijke ontwikkeling. In enkele andere gemeenten zijn dergelijke commissies al actief. Ook de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) volgt deze ontwikkeling op de voet. Ben Kokkeler, lector Digitalisering & Veiligheid bij AVANS Hogeschool is betrokken bij dergelijke landelijke ontwikkelingen. Hij is ook vanaf 2020 voorzitter van het Ethisch Team van BSD. Hij licht toe: “Het is goed dat stadsbesturen zich tijdig laten adviseren over de ethische aspecten bij de inzet van technologie, zodat ze de toepassing ervan nog kunnen beïnvloeden. Ook in Eindhoven en Helmond hebben burgers en ondernemers veel vragen over de impact van digitalisering op hun leef- en werkomgeving. Vanuit hun eindverantwoordelijkheid kunnen deze gemeenten nu beter onderbouwd tot een eigen afweging komen.”
