Eigenlijk is de Tilburgse wethouder Esmah Lahlah, die door een verkiezing van het tijdschrift Binnenlands Bestuur is uitgeroepen tot Beste Lokale Bestuurder van Nederland, ‘gewoon’ een Brabantse. Ze is namelijk geboren en getogen in Helmond. Haar vader kwam op zijn achttiende vanuit Marokko naar Nederland en trouwde met de Helmondse Karin van Lieshout. Uit dit huwelijk werd Esmah geboren. “Ik heb een Nederlandse moeder, een Marokkaanse vader, ik voel me niet zo in hokjes passen. Hoewel ik vaak wel in een hokje word geduwd. Of ik een rolmodel ben? Ik hoop het wel. The sky is the limit. Niet alleen als iemand die een hoofddoek draagt. Ook als vrouw”, zegt ze in een interview in het Eindhovens Dagblad. Geboren en opgegroeid in de Helmondse Leonardusbuurt, gestudeerd en gepromoveerd in Tilburg en sinds 2018 wethouder in die stad. Esmah Lahlah praat in de krant voluit over haar jeugd, haar hoofddoek en haar visie.
Twee jaar geleden vierde Esmah Lahlah voor het eerst carnaval in Tilburg. “Het is me goed bevallen. Iedereen zong mij toe: ‘Lala-lalala-lalala’.”
De Beste Lokale Bestuurder van Nederland studeerde en promoveerde wonend in Tilburg. Ze startte er haar carrière als kinderpsycholoog en universitair student slachtofferwetenschap. Dat ze ooit nog eens in het stadsbestuur zou komen, was ook voor haar een verrassing. “Ik wist dat Tilburg een zesde, partij-onafhankelijke wethouder zocht. Maar ik had er niet bij stilgestaan dat het iets voor mij zou kunnen zijn. Ik wist niet eens precies wat het inhield. Tot iemand mij belde en vroeg of ze mijn cv mocht opsturen: ze zochten iemand met kennis en ervaring op het sociaal domein. ‘Prima’, zei ik, want ik ga een uitdaging niet uit de weg. Drie weken later was ik wethouder.” Ze was toen 38.
“Het is fijn om met mijn vader te sparren.”
Ze sprak er met haar vader over. Hij gaf de doorslag. Esmah: “Het is fijn om met mijn vader te sparren. Hij is altijd weloverwogen. Mijn ouders zaten op dat moment in Marokko, dus ik heb gebeld. ‘Dit ga je toch gewoon doen’, zei hij, ‘dit is een unieke kans om je in te zetten voor de stad’.”
Een spoedcursus politiek volgde ze niet. “Nee, je leert gaandeweg. Een week na mijn benoeming bespraken we de Perspectiefnota in de gemeenteraad. Ik verwachtte de vragen hierover vooraf te krijgen, zodat ik me kon voorbereiden, maar er was niets binnengekomen. Dus dacht ik tijdens het debat rustig om me heen te kunnen kijken. Maar toen zei collega-wethouder Marcelle Hendrickx ineens tegen mij: ’Nu kunnen raadsleden jou ook ter plekke iets vragen’. Ik trok wit weg, want dat wist ik niet.”
“Mijn moeder werd moslim, maar sprak de taal nog niet.”
Haar opa, vertelt ze, was één van de eerste arbeidsmigranten in Helmond. Hij kreeg een huis aan de Lithoyenseweg. “Daar woonde ook een meisje dat Karin van Lieshout heet. Het verhaal is dat mijn vader haar zag lopen en zei: ‘Dat is mijn vrouw’. En hij kreeg het nog voor elkaar ook.”
Een Marokkaan die trouwt met een Helmonds meisje. “Mijn vader ging als eerste uit het gezin trouwen en daarvan werd verwacht dat het met een Marokkaanse zou zijn.” Maar het werd dus Karin van Lieshout. “Mijn moeder werd wel moslim, maar sprak de taal nog niet. Ze ging wel een hoofddoek dragen. Dat stuitte in haar omgeving op onbegrip. Gemengde huwelijken kwamen destijds wel vaker voor, maar meestal gingen mensen alweer snel uit elkaar. Mijn ouders zijn al 45 jaar getrouwd.”
“’s Avonds na vijf uur gingen mensen buiten zitten met een kratje bier.”
Esmah Lahlah groeide in de Helmondse Willem Beringsstraat op in een kinderrijke buurt, met veel vriendjes en vriendinnetjes. “We waren vaak buiten, om verstoppertje te spelen, tikkertje of kantje butsen. Dat probeer ik nu weleens met mijn kinderen: ‘Wat bedoel je, wat is dat’ vragen ze dan’.”
Hoe ze terugkijkt op haar jeugd in de Helmondse binnenstad? “We zaten aan de kant van de Heistraat, waar weleens wat gebeurde. Dat was vooral in het eerste gedeelte van de Willem Beringsstraat. Ik zei altijd: ‘Ik woon in het tweede gedeelte’. ’s Avonds na vijf uur gingen mensen buiten zitten met een kratje bier. Er was veel armoede. Niet iedereen werkte, mijn vader wel. Moeder was thuis om voor mij en mijn twee zussen te zorgen.”
“Mijn moeder werd naar de Huishoudschool gestuurd, want dat deden meisjes altijd.”
Esmah kon op school heel goed leren. “Ik was een studiebol, zat met een boekje in een hoekje. Daar kon ik uren zoet mee zijn. Ik ging heel vaak naar de bibliotheek, leende het ene boek na het andere. Ik verloor mezelf in verhalen over reizen, over andere delen van de wereld. We hebben van thuis uit meegekregen dat studie en opleiding, leren en onderwijs belangrijk zijn. Mijn vader was in Marokko docent, hier kwam hij in het productiewerk. Daar zal het mee te maken hebben. Mijn moeder was ook heel slim, had veel potentie. Zij werd naar de huishoudschool gestuurd, want dat deden meisjes altijd. Een gemiste kans.” Vanaf haar vijftiende wist Esmah dat ze ‘juffrouw’ wilde worden op de basisschool. Mijn oudere en jongere zus staan nu daadwerkelijk voor de klas. Toen ik me moest aanmelden voor pabo ‘De Kempel’ in Helmond zeiden mijn ouders: ‘Zou je niet wat anders gaan doen met je vwo-diploma?’ Het werd kinderpsychologie, omdat ik dacht: ‘Dit is ook wel iets dat bij me past’. Op de universiteit in Tilburg heb ik mijn toenmalige man leren kennen. Ik trouwde op mijn twintigste, vier jaar later kreeg ik mijn eerste kind. Voor Nederlandse begrippen jong, voor Marokkaanse niet.”
“Ik ontmoet mensen die echt moeite hebben om rond te komen.”
Een half leven dus in haar geboortestad Helmond, een half leven in haar woonstad Tilburg. “Vergelijkbare steden”, vindt Esmah, “met textielindustrie, veel in de praktijk geschoolde mensen, een beetje dat rauwe, niet lullen maar poetsen, proberen te overleven. Als wethouder die gaat over bestaanszekerheid ontmoet ik mensen die echt moeite hebben om rond te komen. Iets wat ik in Helmond in mijn omgeving ook zag. Dat heeft me wel gevoed en geraakt. Het is heel bijzonder dat ik daar verandering in mag brengen. Je hebt als lokale overheid de kans om naast de inwoner te gaan staan. We hebben in Tilburg ruimhartige regelingen. Die kun je nog ruimhartiger maken, maar dan zet je mensen niet aan om uiteindelijk onafhankelijk te zijn. Ga samen kijken wat er mogelijk is.”
“Ik gun iedereen dat-ie zichzelf kan zijn. Dat gun ik ook mezelf.”
“Mijn ouders zeiden altijd tegen ons altijd: ‘zorg goed voor jezelf, zodat je niet afhankelijk bent.’ Dat geeft vrijheid. En die vrijheid gun ik iedereen. Iedereen heeft een talent. Als je mensen alleen benadert vanuit kwetsbaarheid komen ze zelf misschien niet meer tot initiatieven.”
Esmah draagt een hoofddoek. Toen ze wethouder werd zijn daar door een raadslid vragen over gesteld. Ze zocht dat raadslid op en sprak met hem. “We zijn het erover eens dat we het oneens zijn”, zegt ze daarover en legt uit: “De hoofddoek is slechts één onderdeel van mij. Het gaat om de vrije keuze. Vrijheid om de hoofddoek te dragen, de vrijheid om ’m af te doen. Ik heb het idee dat het in de stad nu minder speelt. Door wie ik ben en waar ik voor sta. Ik gun iedereen dat-ie zichzelf kan zijn. Dat gun ik ook mezelf.”
“Je past niet in het standaardbeeld van een normaal mens. Die zin vergeet ik nooit meer.”
Ze heeft één keer te maken gehad met discriminatie. In Helmond was dat. Esmah: “Ik solliciteerde ergens voor een weekendbaantje. Het was een goed gesprek. Toch zeiden ze: we nemen je niet aan, want je past niet in het standaardbeeld van een normaal mens. Je kunt je voorstellen dat ik die zin nog steeds kan oplepelen. Twee weken later kreeg ik een baan bij de Vlisco. Dat was administratief werk, dat andere productiewerk. Het heeft zo moeten zijn en het heeft me ook niet belemmerd. Maar die zin vergeet ik nooit meer.”
