De Vlamingen Marc van Ranst (viroloog) en Bert Blocken (hoogleraar bouwfysica), beiden verbonden aan de Katholieke Universiteit van Leuven, zijn gedurende de coronapandemie Bekende Nederlanders (BN’ers) geworden. In alle Nederlandse media duiken ze op om hun verhaal te doen over de bestrijding van Covid-19. Deze dagen zijn ze weer volop in beeld over hun scholenonderzoek naar de besmetting met het vervelende virus. De mediahype rond de twee Vlamingen heeft een duidelijke oorzaak: de scholen blijken na de heropening grote besmettingsbronnen te zijn – hele klassen worden naar huis gestuurd – en een goede ventilatie in klaslokalen draagt substantieel bij aan de bestrijding van het virus. Met een onderzoek in 100 scholen (50 in België en 50 in Nederland) willen ze dat bewijzen.
Tijdens de coronapandemie is duidelijk gebleken dat de ventilatie in vooral oudere schoolgebouwen niet voldoende is om Covid-19 buiten de klaslokalen te houden. Maar voor het vervangen van de ventilatiesystemen is te weinig geld, zeggen de schoolbesturen. Bovendien is de uitvoering een enorme klus. De Vlaamse viroloog en professor zijn het niet eens met deze argumentatie. Want zij stellen dat met bepaalde apparaten de lucht gezuiverd kan worden waardoor de kans op besmetting sterk afneemt. Blocken heeft dat proefondervindelijk vastgesteld en met de kosten valt het allemaal mee, zegt hij.
100 Scholen nemen deel: 50 uit België en 50 uit Nederland
Daarom staat hij samen met viroloog Van Ranst, die hem daarin ondersteunt, voor een groot onderzoek waaraan 100 scholen deelnemen: 50 uit België en 50 uit Nederland. Het onderzoek geldt als een nieuw project van de TU/e samen met de Katholieke Universiteit Leuven. Blocken is van huis uit ingenieur en hoogleraar bouwfysica aan de Faculteit Bouwkunde van de TU/e en deeltijdhoogleraar aan het Departement Burgerlijke Bouwkunde van de KU Leuven. Van Ranst is hoogleraar virologie aan de KU Leuven.
De bedoeling is dat elke deelnemende school in minstens 5 klassen een luchtzuiveringsapparaat plaatst en in minstens 5 andere klassen niet. De schoolleiding moet per klas bijhouden of leerlingen en docenten besmet raken of niet. Tegelijkertijd wordt gemeten in hoeverre de apparaten aerosolen – kleine waterdruppeltjes – uit de lucht halen én in hoeverre de viruslading in de lucht vermindert. Voor dit laatste worden nieuwe technieken ingezet.
Het uitgangspunt van Bert Blocken is dat deelname van de scholen gratis moet zijn. Volgens de hoogleraar kunnen gemeenten het project voor een deel financieren. Het is ook mogelijk dat bedrijven bereid zijn hun luchtzuiveringsapparaten gratis ter beschikking te stellen. Het project moet 1 juni gereed zijn. Overigens sluiten niet alleen scholen uit België en Nederland aan, ook Vitalis in Eindhoven wil met een verpleeghuis meedoen aan het onderzoek.
“De kosten kunnen geen reden zijn”
Op de vraag waarom nu pas na twee jaar ‘corona’ zulk een scholenonderzoek plaatsvindt, antwoordt Blocken: “De kennis is er al, maar die wordt om verschillende redenen niet benut. Een gemiste kans. Ik ben van mezelf een rustig persoon, maar ik heb me hier de afgelopen twee jaar al zo vaak zo kwaad over gemaakt.”
Onlangs deed hij dat nog uitgebreid op de Nederlandse radio in een programma van Jort Kelder. Hij vindt dat het RIVM erg traag is in het overnemen van nieuwe wetenschappelijke inzichten. Hij hoopt met dit scholenonderzoek de overheid te kunnen overtuigen. Volgens Blocken kunnen de kosten geen reden zijn voor scholen en de overheid om luchtzuiveringsapparaten in klaslokalen te installeren. “We hebben dat een keer doorgerekend: als alle klaslokalen in alle Vlaamse scholen van luchtzuiveringsapparaten worden voorzien, kost dat 90 miljoen euro. Dat is evenveel als dat diezelfde scholen drie weken lang van zelftesten worden voorzien.”
Luchtkwaliteit is een van de oorzaken
Volgens Bert Blocken zijn verschillende factoren van invloed op het aantal besmettingen. ”De luchtkwaliteit is daar een van. Maar het belang hiervan werd door de overheid in Nederland lang niet erkend en nu nog maar schoorvoetend. We weten al lang dat goede en voldoende krachtige aircleaners in staat zijn tot 95 procent van de aerosolen uit de lucht te halen en daarmee dus ook heel veel virusdeeltjes. Dat betekent uiteraard sterk verminderd besmettingsrisico door die aerosolen in de lucht.”
De eerste wetenschappelijke publicatie van de hoogleraar over dit onderwerp dateert al van mei 2020. In 2020 kwamen Bert Blocken en zijn collega’s al met een wetenschappelijke publicatie waarin zij pleiten voor ventilatie en luchtreiniging tegen COVID-aerosolbesmetting, alsook voor een luchtkwaliteitslabel om sportscholen veilig te kunnen heropenen. In juli 2020 deden ze onderzoek met testpersonen in de sportschool van de Technische Universiteit in Eindhoven. Hiermee toonden ze aan dat ventilatie plus luchtreiniging in staat is tot 95% van de aerosolen uit de lucht te halen..
Daarnaast was Bert Blocken betrokken bij een zogenaamd fieldlabonderzoek naar aerosolenverspreiding in de Amsterdamse Johan Cruijff ArenA.
Onze eerder gepubliceerde artikelen over de onderzoeken van Bert Blocken kunt u hieronder terugvinden door erop te klikken:
