Zorgvuldig gecontroleerde natuurbranden kunnen helpen om onze CO2-uitstoot te compenseren, stelt nieuw onderzoek in Nature. Ze vermijden grotere branden en kunnen meer CO2 opslaan in de bodem.
“Als ze goed beheerd worden, kunnen branden goed zijn, zowel voor de biodiversiteit als voor de koolstofopslag”, zegt bioloog Adam Pellegrini van de Universiteit van Cambridge en hoofdauteur van de studie.
Een opvallende bevinding, na een jaar waarin verwoestende bosbranden in onder meer Australië, Siberië en Californië enorm veel menselijke en ecologische schade teweeggebracht hebben. Zulke branden woedden namelijk te hevig, en kwamen de voorbije jaren te talrijk voor. De natuur krijgt geen kans meer om te herstellen. Dergelijke branden tasten de bodem aan, breken op koolstof gebaseerde organische stoffen af en doden bodembacteriën en schimmels. Om nog maar te zwijgen over de impact op de volksgezondheid.
Koolstofopslag maximaliseren
Maar Pellegrini en zijn team ontdekten dat in gecontroleerde omstandigheden natuurbranden ervoor kunnen zorgen dat de bodem van bossen, savannes en graslanden meer CO2 opslaat.
Met goed gecontroleerde branden kunnen bossen, savannes en graslanden broeikasgassen dus beter vasthouden. Koolstofopslag is cruciaal om de globale CO2-uitstoot binnen de perken te houden, de onderzoekers zijn er dan ook van overtuigd dat gecontroleerde branden deel kunnen uitmaken van een goed klimaatbeleid.
“Het gebruik van gecontroleerde kleine branden om de ernst van toekomstige natuurbranden te verminderen is een relatief bekend proces”, aldus Pellegrini. Volgens hem zijn de meeste branden in natuurlijke ecosysteem aangestoken -het resultaat van al dan niet illegale ontbossing, vaak voor landbouw – en is dus een vorm van gecontroleerde branden. “Mensen manipuleren het natuurlijk proces sowieso, dus we kunnen net zo goed uitzoeken hoe we het kunnen manipuleren om de koolstofopslag in de bodem te maximaliseren.”
Hoe werkt het?
Wanneer een ecosysteem geen branden ervaart, wordt koolstof in de bodem als het ware “gerecycleerd”: organisch materiaal van dode planten ontbindt met de hulp van microben en er komt CO2 of methaan vrij. Een deel daarvan sijpelt in de bodem, maar een deel vliegt de lucht in.
Als bosbranden te vaak of te hevig woeden, vliegt de CO2 die opgeslagen zit in het organisch materiaal in veel grotere hoeveelheden de lucht in. Beide zaken verhogen de globale CO2-uitstoot.
Kleine, weinig intense brandjes kunnen er echter voor zorgen dat er meer koolstof wordt vastgehouden in de bodem. Enerzijds door de vorming van houtskool, dat de koolstofrijke bodem binnenin zeer goed beschermt tegen ontbinding. En verder verandert vuur de bodemsamenstelling zodat organisch plantenmateriaal minder snel gaat ontbinden.
Daarnaast kunnen gecontroleerde branden er ook voor zorgen dat planten meer koolstof opnemen. In graslanden bijvoorbeeld wordt veel koolstof ondergronds opgeslagen, in de wortels van de planten. Gecontroleerde verbranding stimuleert de grasgroei, waardoor er meer ondergrondse wortels zijn en de koolstofopslagcapaciteit vergroot.
“Ecosystemen kunnen enorme hoeveelheden koolstof opslaan als de frequentie en intensiteit van branden precies goed is”, legt Pellegrini uit. “Het draait allemaal om de balans tussen koolstof die in de bodem terechtkomt door biomassa van dode planten en koolstof die uit de bodem komt door ontbinding, erosie en lekkage.”
