Deze dagen wordt in het luchtruim boven de zuidelijke Nederlandse provincies Noord-Brabant en Limburg gevlogen met een tweepersoons elektrisch aangedreven vliegtuig, de Pipistrel Velis Electro. Dit gebeurt door het Koninklijk Nederlands Lucht- en Ruimtevaartcentrum (NLR) om meer kennis en ervaring op te bouwen en te ondervinden welke uitdagingen er liggen om elektrisch vliegen in de praktijk toe te passen. Het toestel zal een aantal vluchten boven Nederland maken met tussenstops op verschillende vliegvelden. Dat levert onder meer op Schiphol een primeur op: het eerste elektrische vliegtuig dat er landt en na opladen weer vertrekt voor een volgende bestemming. Boven zuidelijk Nederland landt het vliegtuig op vijf luchthavens, t.w. Eindhoven, Breda, Budel, Woensdrecht en Maastricht. Dit alles met het oog op het verduurzamen van de luchtvaart.
Innovaties zijn essentieel voor een klimaatneutrale luchtvaart. Daarbij gebeuren ook belangrijke ontwikkelingen op het gebied van elektrisch vliegen. Al meer dan 100 jaar is er wereldwijd kennis opgebouwd over gemotoriseerd vliegen, maar vliegen “op batterijen” door commerciële partijen is relatief nieuw. Daarbij is het tot op heden alleen nog maar mogelijk voor kleine vliegtuigen. Batterijen zijn relatief zwaar en leveren simpelweg nog niet voldoende energie voor commerciële vliegtuigen om langere afstanden af te leggen. Om de sprong te kunnen maken naar grotere toestellen dienen we meer inzicht te krijgen in alle facetten die bij elektrisch vliegen komen kijken, zowel in de lucht als op de grond.
Koninklijke NLR streeft naar synergie in het onderzoek naar elektrisch vliegen. Met de oprichting van een onderzoeksfaciliteit wil NLR samen met andere relevante partijen kennis en ervaringen op het gebied van duurzaamheid op een laagdrempelige wijze uitwisselen. Hiervoor is het onderzoeksplatform ‘Living Lab Electric Flight’ (LLEF) opgericht.
LLEF is een virtueel kenniscentrum met gezamenlijke onderzoeksprojecten waarbij technologie uitgeprobeerd en gedemonstreerd kan worden op een zogenoemd testplatform. Dit platform omvat niet alleen de Pipistrel Velis Electro van NLR, maar het betreft ook het gebruik van testfaciliteiten, windtunnels en alles ertussen in.
In 2070 moet emissieloos vliegen een feit zijn
De coronapandemie heeft onomstotelijk grote gevolgen voor de luchtvaart met minder vluchten tot gevolg. Koninklijke NLR is ervan overtuigd dat dit niet de enige duurzame oplossing is en zet in op intensievere samenwerking en meer aandacht voor innovatie zodat in 2070 emissieloos vliegen een feit is.
Totdat de coronapandemie in maart 2020 het aantal commerciële vluchten drastisch beperkte, was de commerciële luchtvaart wereldwijd verantwoordelijk voor ongeveer 3 procent van de antropogene CO2-uitstoot. Het globale klimaateffect wordt twee keer zo groot geschat. Maar ook op lokaal niveau rondom vliegvelden zijn de effecten merkbaar met betrekking tot luchtkwaliteit (fijnstof) en in de vorm van stikstofdepositie en geluid.
Drie duurzaamheidsdoelstellingen
Er zijn verschillende toekomstscenario’s denkbaar voor de luchtvaart met bijkomende globale en lokale effecten, maar met een wereldwijd toenemende welvaart blijft er een behoefte om te vliegen. Om verdere opwarming van de aarde te voorkomen moet het klimaateffect door de luchtvaart dan wel kleiner worden. Om een gewenste levensstandaard te behouden en om de impact op mens, milieu en klimaat te verminderen, moeten we daarom blijvend innoveren.
Op middellange (de komende 10 jaar) en langere termijn (30 tot 50 jaar) stelt NLR daarbij de volgende doelen op het gebied van duurzaamheid:
- de CO2-uitstoot van de Nederlandse luchtvaart moet in 2030 terug zijn teruggebracht naar het niveau van 2005.
- een klimaatneutrale luchtvaart in 2050.
NLR helpt de vliegtuigindustrie om emissies van vliegtuigen te verminderen. De netto uitstoot van broeikasgassen zoals CO2 en stikstofoxiden (NOX) moet in 2050 nul zijn. Daarmee sluiten Nederland aan bij de Europese Green Deal. Zo draagt NLR bij aan de maatschappelijke uitdaging om omgevingshinder te reduceren en vervuiling – inclusief verspilling van grondstoffen – mondiaal en structureel op te lossen. NLR kijkt naar de gehele levenscyclus van een vliegtuig en naar alle ondersteunende activiteiten om civiele vluchten mogelijk te maken. Ambitieus maar niet onmogelijk zolang innovatie ruim baan krijgt. - het gaat niet alleen om de uitstoot van CO2 en NOX. Er zijn nog verschillende andere emissies met een klimaateffect zoals waterdamp. Daarom is het uiteindelijke streven van NLR om in 2070 emissieloos vliegen mogelijk te maken.
Beleving van vliegtuighinder minimaliseren
Een aanvullend en belangrijk onderdeel op het gebied van duurzaamheid betreft het behoud van ons welzijn. Om omwonenden een gezond toekomstperspectief te kunnen bieden, helpt NLR luchthavens, ANSP’s (Air Navigation Service Providers) en de regelgevende overheid om lokale emissies te reduceren en de beleving van vliegtuighinder in de omgeving van luchthavens te minimaliseren. Daaronder wordt verstaan geluid, fijnstof/luchtkwaliteit en depositie van (ultra)fijnstof en stikstofoxiden.
