Orgaansparende operaties bij slokdarmkanker – het intact laten van de slokdarm – leiden tot een lager risico en een betere kwaliteit van leven voor de patiënt. Bovendien is zulk een ingreep goedkoper dan een uitgebreide operatie. ”De introductie van deze nieuwe techniek in Nederland is medisch gezien de meest spectaculaire ontwikkeling in ons vakgebied die ik heb meegemaakt”, zegt maag-darm-leverarts-oncoloog Erik Schoon van het Eindhovense Catharina Ziekenhuis. “Na de eerste succesvolle behandelingen juichte het gehele team op de behandelkamer, zó blij waren we voor de patiënten.”
Slokdarmkanker is één van de snelst stijgende vormen van kanker in de Westerse wereld. Deze vorm van kanker komt vaker voor bij mannen. De ziekte kan ontstaan vanuit de zogenoemde Barrett slokdarm (*); dit zijn veranderingen in de slokdarm die ontstaan onder invloed van chronisch maagzuur, ook wel reflux genoemd.
Vijftien jaar geleden werden vanuit Japan technieken ontwikkeld om vroege vormen van slokdarmkanker via een endoscoop te behandelen. Erik Schoon maakte zich deze nieuwe techniek meester en groeide daarmee uit tot wereldwijd specialist in dit vakgebied. In het Catharina Ziekenhuis werkt een team van medisch specialisten en verpleegkundigen dat zich gespecialiseerd heeft in de behandeling van Barrett.
In totaal zijn in het Catharina Kanker Instituut nu al meer dan 400 orgaan-sparende operaties van de slokdarm uitgevoerd. In het Catharina Ziekenhuis worden inmiddels alle Barrett-patiënten uit Zuidoost Nederland behandeld. Het ziekenhuis is daarmee samen met het Amsterdam UMC het grootste centrum van Nederland op dit gebied. Ook buiten Nederland staat het centrum goed aangeschreven. Zo werden in het ziekenhuis de eerste patiënten in de Westerse wereld met een rest slokdarmtumor endoscopisch behandeld na radiochemotherapie.
Veertiende medisch specialist-hoogleraar
Erik Schoon is de veertiende hoogleraar binnen de muren van het Catharina Ziekenhuis. Schoon bekleedt de leerstoel ‘Nieuwe technologie ten behoeve van diagnostiek en behandeling in de endoscopische oncologie’ aan de Universiteit Maastricht. Hij gaat zich als hoogleraar inzetten om het opsporen en behandelen van vroege tumoren van het maagdarmkanaal verder te verbeteren.
Afwijkingen in de slokdarm zijn zeer moeilijk te herkennen. Naast zijn werk als maag-darm-lever-specialist (mdl-specialist) geeft Schoon daarom internationaal onderwijs aan specialisten en mdl-artsen in opleiding. Ook spreekt hij vaak op internationale congressen en was hij betrokken als adviseur voor onder meer de Europese Commissie. Zijn wetenschappelijk werk naar de vroege vormen van kanker leidde tot deelname aan meer dan 150 internationale publicaties. Het wetenschappelijk onderzoek wordt naast onder meer het KWF Kankerfonds ook gesponsord door het eigen Catharina Onderzoekfonds.
Samenwerking met universitaire centra
Samen met de ‘Video and Coding Architecture groep’ van de afdeling Electrical Engineering van Professor Peter de With en ir. Fons van der Sommen van de Technische Universiteit Eindhoven, ontwikkelde Schoon als eerste in de wereld een algoritme dat vroege vormen van kanker in de slokdarm kan herkennen. Om die techniek verder te verfijnen is er nauwe samenwerking met diverse universitaire centra in Maastricht, Amsterdam, Rotterdam en Nijmegen.
Onderzoek naar vroege opsporing poliepen dikke darm
Schoon en het team van onderzoekers richten zich inmiddels niet alleen meer op slokdarmkanker. Ook voor maagkanker en dikke darmkanker is het van belang om vroege vormen van kanker te herkennen en te behandelen. Op dit moment loopt er een onderzoek waarbij met behulp van kunstmatige intelligentie een algoritme is ontwikkeld voor de opsporing van poliepen in de dikke-darm tijdens een coloscopie.
Ook kan er op basis van de uiterlijke kenmerken van de poliep voorspeld worden of een poliep kwaadaardig kan worden of niet. Als uit onderzoek blijkt dat deze aanpak voldoende betrouwbaar is, kan dit de veiligheid voor patiënten verhogen en de kosten van een onderzoek sterk reduceren. Schoon: “De ontwikkelingen op dit gebied gaan razendsnel. Zeker nu er wereldwijd veel aandacht is voor de medische toepassingen van kunstmatige intelligentie. Toen wij tien jaar geleden startten was er weinig belangstelling in de medische wereld, nu is het booming.”
(*)
Een Barrett-slokdarm is genoemd naar Norman Barrett, een Engelse arts die de aandoening voor het eerst heeft beschreven in 1953. Een gezonde slokdarm is bedekt met een wit, parelmoerkleurig slijmvlies; het zogenaamde plaveiselepitheel. Bij een Barrett-slokdarm is het onderste deel van dit witte slijmvlies veranderd in een roze, zalmkleurige bekleding. Het slijmvlies van de maag is als het ware ook in de slokdarm omhoog gegroeid.
