In 2020 lanceerden Vlaanderen Circulair en OVAM een projectoproep om innovatieve projecten in circulair bouwen te ondersteunen en om knelpunten inzake duurzame vernieuwing in de bouwsector aan te pakken. Als stad in volle ontwikkeling en met een focus op circulariteit was dit een interessante opportuniteit en werd een project ingediend. Met succes, want Mechelen kreeg een projecttoelage van zo’n € 93.000 voor het project ‘De gemeente als circulaire bouwregisseur’. Doelstelling is om te bepalen hoe Mechelen, als voorbeeld voor andere steden en gemeenten, de ontwikkeling van de circulaire bouweconomie kan versnellen.
Steden en gemeenten hebben zeer veel invloed op de overgang naar een circulaire bouweconomie. Maar ondanks de ambities blijkt het dat de lokale overheden het moeilijk hebben om deze ambities in de praktijk om te zetten.
“Voor elke overheid met circulaire ambities is het relevant een vorm van dialoog te vinden om binnen bouwdossiers het circulaire potentieel waar te maken. Zo’n kader moet de neuzen van alle betrokkenen in dezelfde richting krijgen en een consensus creëren over de meest gepaste keuzes – economisch en milieutechnisch. We willen het circulaire potentieel realiseren dat in elk project aanwezig is”, klinkt het bij Greet Geypen, schepen van Ondernemen en Stedenbouw.
Sleutelrol voor de stad
In die optiek wil Mechelen, samen met VUB Architectural Engineering en VVSG, de rol van de stad/gemeente als ‘circulaire bouwregisseur’ onderzoeken. De rol van de stad/gemeente is drievoudig. Als vastgoed- en gebouwenbeheerder, als opdrachtgever maar ook als vergunningverlenende overheid kan de stad een sleutelrol spelen om circulaire bouwprincipes mee te nemen in verschillende fases van bouwprojecten.
Stad Mechelen kan een belangrijke rol spelen bij eigen projecten zoals de verkoop van de oude bibliotheek in de Moensstraat onder circulaire voorwaarden of bij de omvorming van de Potterij naar circulaire hub, waarbij gewerkt zal worden met circulaire demonteerbare bouwoplossingen. Daarnaast kan de stad haar stem laten meetellen als vergunningverlenende overheid voor bouwprojecten van derden.
Klaar voor een circulaire toekomst
“Lokale besturen zijn een essentieel onderdeel om de ambities rond circulariteit tot bij de burger te brengen en ze te verankeren in de dagelijkse bouwpraktijk”, aldus Marina De Bie, schepen van Duurzaamheid. “Met ons project willen we Mechelen voorbereiden op de toekomst en tonen dat circulair bouwen vandaag al kan. De lessen die we uit het project leren zijn niet alleen nuttig voor ons, maar kunnen ook andere lokale besturen inspireren en helpen om een regierol op te nemen in circulair bouwen. Alleen door samen te werken, kunnen we de circulaire economie een echte boost geven.”
Vandaag is er niet één unieke tool waarmee een stad of een gemeente binnen een kort tijdsbestek op een betrouwbare manier projecten kan beoordelen. Het opzet van dit project, nl. proefcases met kleine, circulaire deelexperimenten en een intergemeentelijke uitwisseling kan het werk dat anders apart verzet wordt, bundelen. De ervaringen uit het project zullen zo door Vlaanderen Circulair vertaald worden naar een algemeen kader rond het thema: ‘Hoe kan een lokaal beleid rond circulair bouwen worden vormgegeven?’
Pioniersrol voor Mechelen
“Mechelen is als vijfde grootste stad van Vlaanderen een goeie testing ground om met deze aanpak te pionieren en vervolgens een uitrol te maken naar grotere en kleinere gemeentes, elk met hun eigen capaciteit, beslissingsstructuur, … We zullen werkinstrumenten maken op maat van verschillende stadsdiensten om circulaire bouwprincipes af te wegen, advies te geven op bouwwerven, en op te volgen wat de circulariteit is in elke bouwwerf in de stad”, klinkt het bij Greet Geypen.
“We werven daarvoor tijdelijk een circulair bouwexpert aan. Die moet ons helpen om versneld de stap te zetten naar het circulair bouwen en om duurzame en circulaire bouwprincipes te verankeren in ons beleid”, vult schepen Marina De Bie aan.
