In Baltische landen wordt barnsteen of amber al eeuwenlang gebruikt voor medicinale doeleinden. Onderzoekers hebben in de fossiele harsen nu stoffen met antibacteriële eigenschappen gevonden, die mogelijk een nieuw wapen bieden in de strijd tegen resistente bacteriën.
Het gebied rond de Oostzee bevat ’s werelds grootste afzetting van barnsteen, gefossiliseerde hars uit dennen. De hars beschermde de bomen zo’n 44 miljoen jaar geleden tegen micro-organismen zoals bacteriën en schimmels.
Omwille van die eigenschappen wordt de steen nog steeds volop gebruikt in landen in de regio. Peuters kauwen erop om hun pijn te verzachten als ze tandjes krijgen, en verpulverde barnsteen wordt verwerkt in elixers en zalven.
Resistente bacteriën bevechten
Nu hebben wetenschappers ook de verbindingen gevonden die die therapeutische effecten kunnen helpen verklaren. Op basis van gaschromatografie-massaspectrometrie (GC-MS) konden ze onder meer abiëtinezuur, dehydroabiëtinezuur en palustrinezuur detecteren. De stoffen werden getest op negen soorten bacteriën, waarvan sommige bekend staan als resistent tegen antibiotica.
“Eerder onderzoek had al aangetoond dat er stoffen in Baltische barnsteen zaten die tot nieuwe antibiotica zouden kunnen leiden, maar die waren niet systematisch onderzocht”, zegt Elizabeth Ambrose, die het onderzoek leidde. “Nu hebben we verschillende verbindingen kunnen extraheren en identificeren die werkzaam zijn tegen grampositieve, resistente bacteriën.”
In de VS alleen al treffen resistente bacteriën meer dan twee miljoen mensen per jaar en eisen ze 35.000 doden.
Nieuwe antibiotica in de maak?
De wetenschappers onderzochten ook een Japanse dennensoort, nauw verwant aan de Baltische soort, die miljoenen jaren geleden de barnsteen produceerde. Uit de stam en naalden van de Japanse parasolden konden ze een stof extraheren die theoretisch gezien de werkzame bestanddelen zou kunnen produceren.
“We zijn erg enthousiast om verder te bouwen op deze resultaten”, zegt Ambrose. “Abiëtinezuren en hun derivaten zijn mogelijk een onontgonnen bron van nieuwe geneesmiddelen. Dat is vooral hoopgevend voor de behandeling van infecties veroorzaakt door grampositieve bacteriën, die steeds resistenter worden tegen de bekende antibiotica.”
