Zuinig zijn op wat God ons heeft gegeven, wordt in de Abdij Koningshoeven in het Noord-Brabantse Berkel-Enschot (bij Tilburg) absoluut gepraktiseerd: de 140 jaar oude kloosterorde van de Trappistenmonniken gaat verspilling tegen, gebruikt water uit eigen bron en past uitsluitend natuurlijke ingrediënten toe. En de monniken willen nog meer. Samen met Waterschap De Dommel gaan ze nieuwe circulaire waterconcepten ontwikkelen in de tropische zuiveringskas op het abdijterrein, in de Biomakerij, de eerste Nederlandse biologische zuiveringsinstallatie die op basis van tropische planten en micro-organismen afvalwater zuivert en elke druppel hergebruikt. Bijna een miljoen kubieke meter afvalwater van de abdij en de bierbrouwerij wordt gezuiverd en direct hergebruikt op de gronden rondom de abdij. In de nabije toekomst zal het water ook worden gebruikt als spoelwater voor de flessen in de brouwerij. De nieuwe, circulaire waterconcepten waarmee de abdij en het waterschap nu gaan experimenteren, gaan over het verwijderen van medicijnresten en andere microverontreinigingen.
Het eerste doel van de samenwerking tussen de monniken en het waterschap was een duurzame waterhuishouding. Dat is met de in oktober 2018 officieel geopende Biomakerij gerealiseerd, vertelt István Koller, strategisch omgevingsmanager industrie bij Waterschap De Dommel in Boxtel. In de kas met tropische planten wordt het afvalwater gezuiverd. “Wij hebben altijd gezegd dat we de Biomakerij niet alleen als een aantrekkelijke techniek zien, maar ook als een vliegwiel voor verdere innovatie. Deze stap zetten we nu. Dat gebeurt samen met een aantal bedrijven, universiteiten en de HAS Hogeschool, het opleidings- en expertisecentrum van Zuid-Nederland in de sector agro, food en leefomgeving.
Abdij is een demolocatie voor nieuwe waterconcepten voor de circulaire economie
Abdij Koningshoeven is in het kader van het EU-project NextGen een demolocatie voor nieuwe waterconcepten voor de circulaire economie. Daarnaast heeft het waterschap een eigen innovatieprogramma, waarin het verwijderen van medicijnresten en andere microverontreinigingen een speerpunt is. Koller: “Wij kijken of we hiervoor een testinstallatie in de kas kunnen neerzetten. Voor een kleinschalige pilot is deze locatie geschikter dan onze grote rioolwaterzuiveringsinstallaties (rwzi). We willen ook onderzoeken met welke aanvullende zuiveringstechnieken we water geschikt kunnen maken om elders in ons gebied te gebruiken voor het sluiten van kringlopen.”
Momenteel loopt er een pilot met de kweek van purperbacteriën. Hierbij zijn de universiteiten van Antwerpen en Gent en het centrum voor technologieoverdracht SEMiLLA IPStar, een onderdeel van de European Space Agency (ESA) betrokken. “Enkele deelwaterstromen van de biologische zuivering zijn eruit gehaald om purperbacteriën te laten groeien”, licht Koller toe. “Daarmee worden fosfor en stikstof verwijderd en wordt het water nog schoner. Een belangrijke bijvangst is dat de purperbacteriën een bouwstof voor de voedselkweek zijn. Zij vormen een eiwitbron die vleeseiwitten kan vervangen en bijvoorbeeld vaak worden gebruikt in de voeding van garnalen.”
Biomakerij is het paradepaardje van de monniken
Het paradepaardje van de monniken is zonder twijfel de Biomakerij, die inmiddels 2,5 jaar in bedrijf is. Deze duurzame zuiveringstechniek is in 2018 bekroond met de publieksprijs van de Waterinnovatieprijs, een initiatief van de Unie van Waterschappen, en in 2019 met de Circular Award in de categorie waterschappen. In de tropische plantenkas wordt het afvalwater van de abdij zelf en de bierbrouwerij gezuiverd volgens een slib-op-drager-systeem. Het afvalwater gaat met grote snelheid door tanks met in totaal meer dan drieduizend verschillende bacteriën. Het zuiveringsconcept komt van het Hongaarse bedrijf Biopolus. De methode werkt volgens Koller naar behoren. “De kas zuivert goed.”
Wel waren er onderweg enkele tegenvallers. Zo bleek de beluchting ontoereikend als gevolg van berekeningsfouten van de aannemer en moest de kas vrijwel volledig worden vernieuwd. Een ander probleem is dat de brouwerij een aantal waterstromen loost die niet bevorderlijk zijn voor het zuiveringsproces. “We zijn nu bezig om dat op te lossen door onder meer de inzet van een egalisatietank in combinatie met de bestaande buffer en het in kaart brengen van alle waterstromen met behulp van een waterpinch-analyse. Door de afvalwaterzuivering vindt er nu ook een verduurzamingsslag bij de brouwerij plaats.”
In bepaalde relatief geconcentreerde waterstromen zitten mogelijk veel waardevolle stoffen. Het is zonde om hier niets mee te doen, vindt Koller. “Daarom zijn we met het Eindhovense bedrijf BioArt Laboratories aan het bekijken of we deze stromen kunnen verwaarden. Het zal nog wel even duren, voordat het zover is.”
Spoelen van bierflessen
De abdij gebruikt het gezuiverde water voor irrigatie en het tegengaan van verdroging. Een grote winst, stelt Koller. “Het is hier echt een droog zandgrondgebied.”
De bedoeling is om het water ook te benutten voor het spoelen van flessen uit de brouwerij. “Dit kan leiden tot een reductie van 50% van het grondwaterverbruik. Daarvoor is het nodig om het gezuiverde water op te werken tot drinkwaterkwaliteit. De installatie wordt deze maand neergezet. Dat hadden we eerder willen doen, maar in coronatijd was het lastig om buitenlandse onderdelen geleverd te krijgen.”
“We komen zeven dagen per week om kwart over vier ’s morgens bij elkaar om God te prijzen voor zijn schepping.”
De duurzame manier van waterzuivering past helemaal bij de filosofie van de monniken van Abdij Koningshoeven. Eerder waren ze bijvoorbeeld al bezig met zonnecollectoren en elektrisch rijden. Broeder Isaac vertelt aan Omroep Brabant: “We komen zeven dagen per week om kwart over ’s morgens bij elkaar om God te prijzen voor zijn schepping en als je dan naar buiten loopt en je gaat door met het verder vervuilen dan vind ik dat je niet goed bezig bent. Dan klopt de basis van ons leven als monnik niet meer.”
En verdienmodellen vindt hij helemaal niet interessant. “Dat hebben we losgelaten. Wij zien als abdij alleen de spirituele kant.”
