Onder leiding van de Vlaamse professor dr.ir. Bert Brocken heeft de Technische Universiteit Eindhoven (TU/e) zaterdagavond de eerste proef gedaan bij een groot voetbalevenement mét 5000 toeschouwers die geen anderhalve meter afstand van elkaar hoefden te houden en mochten juichen en zingen. En dit in een lockdownperiode waarin de besmettingscijfers in Nederland opnieuw verontrustend stijgen. Het ging hier om een onderzoek in het kader van zogenaamde Fieldlab-experimenten die tot doel hebben kennis en data te verzamelen om te kunnen terugkeren naar veilige en verantwoorde grote publieksevenementen met een verhoogde bezoekerscapaciteit. Het experiment werd gehouden tijdens de kwalificatiewedstrijd voor het WK 2022 in Qatar van het Nederlands elftal tegen Letland in de Amsterdamse Johan Cruyff ArenA (2-0).
Het Fieldlab-onderzoek tijdens de interland was hoofdzakelijk gericht op het testbeleid (sneltesten) en het gebruik van de CoronaCheck App, die dient als check om te controleren of een bezoeker een negatief testresultaat heeft. Gunstige resultaten van dit onderzoek kunnen voor het voetbal het proces versnellen richting goed gevulde stadions in de slotfase van het seizoen 2020/’21 in het betaald voetbal en bij UEFA EURO 2020.
Het was het grootste onderzoek sinds de start van deze Fieldlabs in februari. Hiermee wordt verder toegewerkt naar het op veilige en verantwoorde wijze publiek toelaten in stadions en bij overige evenementen.
Fieldlab-experimenten is een gezamenlijk initiatief vanuit de evenementensector in samenwerking met verschillende Nederlandse ministeries. De eerste pilots vonden plaats bij onder meer een congres, een theatervoorstelling, een indoorconcert, een dance-event en twee betaald voetbalwedstrijden.
Nederland – Letland was de derde voetbalwedstrijd waar een onderzoek plaatsvond. Op basis van de nog onbekende resultaten van de Fieldlabs kan het kabinet geadviseerd worden om de toetsingskaders te verfijnen en de coronaroutekaart aan te passen. De bevindingen worden ook gebruikt voor het Nationaal Evenementenplan dat de ambitie heeft om vanaf 1 juli 2021 weer zakelijke en publieksevenementen met volledig publiek en zonder 1,5 meter afstand te organiseren.
Expert op het gebied van luchtstromingen
De faculteit ‘Built Environment’ van de Technische Universiteit Eindhoven voert dit onderzoek onder leiding van de Vlaamse professor Bert Brocken uit. Brocken is expert op het gebied van luchtstromingen. Het onderzoek richt zich op de vraag hoe aerosolen en daarmee mogelijk ook het coronavirus zich verspreiden op sportlocaties. Het moetfundamentele kennis opleveren zodat sportgebouwen veilig en toegankelijk zijn voor publiek tijdens pandemieën.
Het coronavirus kan zich namelijk op directe wijze, via uitwisseling van grote speekseldruppels, en op indirecte wijze, via besmette oppervlakken, verspreiden. Overdracht vindt waarschijnlijk ook plaats via aerosolen. Deze hele kleine speekseldruppels kunnen in de lucht blijven hangen en grotere afstanden dan 1,5 meter afleggen. Verspreiding van het virus via aerosolen zou daardoor mogelijk zijn bij sporters of toeschouwers in een stadion of een sporthal.
Professor Brocken heeft in de Johan Cruijff ArenA begin dit jaar al metingen gedaan zonder publiek, met kunstmatige aerosolgeneratoren op de tribune. Deze generatoren verspreiden een vergelijkbaar aantal aerosolen net zoals enthousiaste voetbalsupporters dat doen. Daartussen zijn diverse sensoren geplaatst om een goed beeld te krijgen van de verspreiding van hele kleine speekseldruppels. Het onderzoek dat zaterdagavond tijdens Nederland-Letland plaatsvond was voor de Vlaming de eerste proef in de buitenlucht én in aanwezigheid van 5000 juichende en zingende toeschouwers op de tribunes.
Al eerder onderzocht de TU/e onder leiding van de Vlaamse hoogleraar naar de effecten van de verspreiding van aerosolen in binnensportaccommodaties. Hier kwam Brocken tot de conclusie dat het voldoen aan de ventilatienormen van de Nederlandse overheid geen garantie biedt dat de lucht in gebouwen voldoende vrij is van aerosoldeeltjes. Ook bij gebouwen die voldoen aan het Bouwbesluit kan bij intensief gebruik, zoals tijdens het sporten, de concentratie van aerosoldeeltjes flink toenemen, aldus het onderzoek van Brocken dat plaatsvond in een fitnessruimte van het Studentensportcentrum van de TU in Eindhoven. Hoofdonderzoeker Blocken concludeerde dat een combinatie van ventilatie en innovatieve luchtreiniging een goede voorzorgsmaatregel kan zijn voor veilig en verantwoord sporten, zelfs tijdens de coronapandemie. Dit onderzoek is gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Building and Environment.
Onderzoeksbubbel zonder anderhalve meter afstand
Net als bij eerdere Fieldlabs werd tijdens Nederland – Letland gebruik gemaakt van een aantal onderzoeksbubbels. Per bubbel zijn mogelijke scenario’s en gedragselementen voor het ontvangen van publiek op tribunes van grootschalige evenementen getest zonder rekening te houden met anderhalve meter afstand. Er waren verschillende manieren van plaatsnemen, op volgorde van binnenkomst, verschillende zitpatronen en scheiding van aankomsttijden.
Bert Blocken (Hasselt 1974) behaalde een doctoraat in civiele techniek/bouwfysica aan de KU Leuven. Hij is gewoon hoogleraar aan de afdeling Gebouwde Omgeving van de Technische Universiteit Eindhoven (TU/e) waar hij ook woont en deeltijdhoogleraar aan de afdeling Civiele Techniek van de KU Leuven met een thuiskantoor in Kasterlee. Zijn expertisegebieden zijn stadsfysica, windtechniek en sportaerodynamica. Zijn onderzoeksactiviteiten omvatten zowel fundamenteel als toegepast onderzoek.
Bert Blocken is naast zijn werk aan de TU/e wetenschappelijk directeur van de Eindhovense Atmosferische Grenslaag Windtunnel. Hij heeft 196 artikelen gepubliceerd in internationale peer-reviewed tijdschriften. Hij heeft 20 promovendi afgestudeerd.
De Vlaamse professor werd onlangs door de website engineering.com gekozen tot een van de vijftien ‘engineers who mattered in 2020’ naast o.a. Tesla-oprichter Elon Musk.
