Diarree en longontsteking zijn levensbedreigende aandoeningen voor jonge kinderen in de armere landen. Maar de sterftecijfers kunnen drastisch dalen met de inzet van traditionele podiumkunsten als toneel en zang, zo blijkt uit een studie in Gambia.
Net als veel andere laag- en middeninkomenslanden kamt Gambia met hoge sterftecijfers bij kinderen jonger dan vijf jaar. Diarree en longontsteking zijn de voornaamste doodsoorzaken.
Het moment waarop kinderen overgaan van borstvoeding op vaste voeding is cruciaal, omdat ze dan in aanraking kunnen komen met besmet voedsel. Onderzoekers in Gambia ontdekten dat de voorzorgsmaatregelen die moeders nemen op het vlak van voedselveiligheid en hygiëne sterk kunnen verbeteren dankzij een goedkoop, gedragsveranderend hulpprogramma. Via toneel- en dansvoorstellingen worden moeders er voorgelicht over het belang van schoon water en veilig voedsel.
De onderzoekers stelden vast dat de ziekenhuisopnames daalden met 60 procent voor diarree en met 30 procent op voor ontstekingen van de luchtwegen. Na 32 maanden bleven de moeders vasthouden aan hun nieuwe gewoontes voor een betere hygiëne en voedselveiligheid en bleken ze op hun beurt andere jonge moeders aan te sporen om hetzelfde te doen.
Efficiënt en goedkoop
Het internationaal onderzoeksteam werd geleid door experten van de Universiteit van Birmingham. De resultaten van het onderzoek zijn nu gepubliceerd in het medische tijdschrift PLOS Medicine. “We hebben een eenvoudig en goedkoop hulpprogramma ontwikkeld ter bescherming van de volksgezondheid, dat als het overal ter wereld wordt ingezet, duizenden, zelfs miljoenen mensenlevens kan redden de komende jaren”, zegt onderzoeksleider Semira Manaseki-Holland
docent Volksgezondheid aan de universiteit van Birmingham.
“De dorpen in Gambia vertonen veel overeenkomsten met duizenden andere dorpen in Afrika ten zuiden van de Sahara. Onze methode kan toegepast worden in vele Afrikaanse en Aziatische landen. We zagen de gewoontes rond voedselhygiëne van Gambiaanse moeders met zuigelingen sterk verbeteren. En omdat diarree en longontsteking de belangrijkste doodsoorzaken zijn bij jonge kinderen, kunnen we concluderen dat deze methode leidt tot een lager sterftecijfer bij jonge kinderen.”
Voorbeeldige moeder
Het onderzoek gebeurde op basis van steekproeven in dertig dorpen in Gambia. De onderzoekers verwerkten cruciale informatie over voedselveiligheid en hygiëne in verhalen en liederen rond een centrale figuur, “MaaChampian” – een rolmodel en voorbeeldige moeder. Vijf bezoeken aan de lokale gemeenschap met voorstellingen en muziek zetten de prestaties van de moeders en andere dorpelingen in de kijker, waardoor die zelf een mentor kunnen worden in de lokale gemeenschap.
“De moeders en de lokale gemeenschappen kennen doorgaans de regels wel rond voedselveiligheid en hygiëne, maar ze passen ze vaak onvoldoende toe, zelfs al hebben ze er de mogelijkheid en middelen toe”, zegt Buba Manjang, hoofdonderzoeker en directeur aan het Gambiaanse directoraat van het ministerie van Volksgezondheid. “Dit onderzoek biedt ons een efficiënte en budgetvriendelijke oplossing, waarbij de theater- en zangkunsten gedragsveranderingen helpen verwezenlijken. Het kan ons helpen om de sterfte door diarree en longontsteking te verminderen. Hele gemeenschappen worden betrokken bij het steunen van de moeders en het verbeteren van de gezondheid van kinderen.”
Verhoogde betrokkenheid
Tot nog toe werd vooral ingezet op betere sanitaire voorzieningen en hygiëne. Maar de bouw van toiletten, het voorzien van schoon water en de aanleg van riolering is erg duur. Bovendien is het gedrag van de lokale gemeenschappen sturen even belangrijk. Zonder de inzet en betrokkenheid van de lokale bevolking kan de infrastructuur nutteloos blijken of niet passen bij de levensstijl van de mensen voor wie ze bedoeld zijn.
Veel traditionele informatiecampagnes zijn gebaseerd op huisbezoeken aan moeders. Ze worden voorgelicht en aangespoord om hun gewoontes te veranderen, maar er is geen aandacht voor steun en aanmoediging vanuit de lokale gemeenschap voor die gedragsverandering.
Het onderzoek bouwt verder op de gunstige resultaten van ontwikkelingsprojecten op kleine schaal die startten in Mali en Bangladesh in 2014 en Nepal in 2016. De recente studie in Gambia zet dit pionierswerk om in een makkelijk uit te breiden, budgetvriendelijk en gemakkelijk inzetbaar hulpprogramma met lokale inzet.
