Ouderen willen – en moeten – langer zelfstandig blijven wonen, ook als ze problemen hebben, zoals beginnende dementie. Professor Masi Mohammadi van de afdeling ‘De Gebouwde Omgeving’ van de Technische Universiteit Eindhoven vroeg zich af hoe haar vakgebied deze kwetsbare individuen kan helpen. Kan een huis ‘verzorger’ worden? Om deze droom waar te maken, test ze nu op kunstmatige intelligentie (KI) gebaseerde oplossingen die kunnen worden geïntegreerd in woningen op de Nederlandse woningmarkt en in verpleeghuizen.
Mensen met beginnende dementie hebben vooral hulp nodig bij hun dag- en nachtritme, voeding en beweging. Een verzorger helpt bijvoorbeeld iemand met dementie op gezette tijden met aankleden, eten, medicatie nemen en naar bed gaan. “Wat als een huis deze taken van de verzorger zou kunnen overnemen, een huis dat bij de dementerende oudere bekend is en dat beantwoordt aan zijn of haar behoeften?” Dat is de vraag die Mohammadi met de TU Eindhoven wil beantwoorden en waarvoor ze financiële steun heeft gekregen van de Nederlandse Onderzoeksraad.
Inmiddels heeft ze 11 zogenaamde ‘livinglabs’ opgezet waar haar onderzoeksteam ontwerpprincipes en op kunstmatige intelligentie gebaseerde oplossingen voor dementerende ouderen kan testen. De onderzoekers gaan verder dan alleen een helpende hand bieden. Ze willen ook de bewoner continu stimuleren, motiveren en enthousiasmeren, zodat hun dementie niet te snel verergert.
‘DIGITAAL’ HEKWERK VERHOOGT DE SOCIALE INTERACTIE
Een van deze dit jaar op te starten praktische ‘livinglabs’ is gepland in een ‘slimme’ wijk in het dorp Waalre bij Eindhoven. Binnenkort wordt deze buurt voorzien van technologische oplossingen die worden aangestuurd via kunstmatige intelligentie. In de nieuwe wijk komen 80 senioren met dementie te wonen.
Mohammadi: “Wat we hier proberen te bereiken is een buurt waar de bewoners zich vrij kunnen bewegen. We denken bijvoorbeeld aan het plaatsen van een ‘digitaal’ hekwerk rond de buurt waarbij sensoren een signaal sturen naar de zorgverlener als een bewoner te ver afdwaalt.” Op deze manier hopen de onderzoekers voor deze doelgroep sociale interacties in de buurt te stimuleren, zodat de senioren actief blijven.
Een stem zegt dat het tijd is om te koken; er is geur van iemands favoriete eten
Zodra het tijd is om te gaan koken, geeft het huis een reeks sensorische signalen. Lichtgevende pijlen op de vloer wijzen bijvoorbeeld naar de keuken, een stem zegt dat het tijd is om te koken, de lichten in de keuken beginnen te knipperen, er is de geur van iemands favoriete eten en er verschijnt een afbeelding van een bord met eten op de muur van de woonkamer. En om het ritme van dag en nacht te simuleren, gaan de gordijnen ’s ochtends automatisch open en’ s avonds dimmen de lichten.
“Het gaat om transformaties die zelfstandig wonen van dementerende ouderen bevorderen.”
Sensoren en technische apparaten zijn niet het hoofddoel van Mohammadi. “Het gaat om transformaties die zelfstandig wonen bevorderen. Een slim ontwerp van het gebouw is hiervoor eerder een uitgangspunt. Denk bijvoorbeeld aan de ingang van een verpleeghuis. Als die deur niet bedoeld is voor bewoners met dementie, is het niet slim om de deur centraal te plaatsen. Ook met ‘wayfinding’ valt nog veel te winnen. Het verminderen van het aantal beslismomenten op de looproute in het verpleeghuis, zodat de dementerende oudere niet verdwaalt. Dit zijn vrij eenvoudige ontwerpaanpassingen die een aanzienlijke vooruitgang in verpleeghuizen teweeg kunnen brengen. “
Samenwerking met Technische Universiteit in Duitsland, Denemarken en Japan
Inmiddels zijn op dit project tien onderzoekers en promovendi aangesteld en zijn vier afdelingen van de Technische Universiteit Eindhoven bij dit onderzoeksprogramma betrokken. Het wordt ondersteund met subsidies van de Nederlandse Onderzoeksraad.
Mohammadi werkt samen met andere universiteiten en hogescholen in binnen- en buitenland. Het onderzoek is een doorlopend proces. Samen met de Technische Universiteit(en) van München, Denemarken en Japan heeft ze een EU-subsidie aangevraagd.
